Jedna z popularniejszych metafor na temat wprowadzania zmian opisuje sytuację, kiedy zaprosiliśmy kogoś do naszego domu po raz pierwszy. Wtedy niespodziewanie na kilka minut przed wyznaczonym czasem wizyty odbieramy od naszego gościa telefon z pytaniem: jak mam do was dojechać, bo zabłądziłem. Żeby wyjaśnić jaką powinien drogę wybrać  zawsze zadajemy jedno ważne pytanie: Gdzie teraz jesteś?

Podobnie rzecz wygląda w coachingu. Potrzebny jest opis aktualnej sytuacji coachee, aby w dalszej kolejności mógł określić stan docelowy czyli cel całego procesu. W podejściu holistycznym stan obecny klient opisuje jeszcze przed sformułowaniem celu. To odwrotne podejście niż w często proponowanym menadżerom, mocno uproszczonym ale niezwykle popularnym modelu GROW, gdzie cel formułowany jest na samym początku sesji. 

W opisie stanu obecnego chodzi o przedstawienie tego jak klient postrzega swoją teraźniejszość w możliwie krótki i do pewnego stopnia uporządkowany sposób. Nadmierne rozwodzenie się nad aktualną sytuacją, szczególnie kiedy nie jest komfortowa lub jest odczuwana jako problemowa najczęściej nie służy procesowi, ponieważ może spowodować efekt utwierdzenia klienta w opisywanej sytuacji i zwiększyć poczucie bezradności. A to nie jest użyteczny stan do rozpoczynania sesji coachingowej.

Żeby skrótowo przedstawić opis swojej sytuacji coachee musi nadać jakąś strukturę swoim myślom i uporządkować podstawowe informacje, tak aby były możliwe zrozumiałe. W takiej  opowieści pojawiają się najczęściej osoby, zdarzenia czy pewne procesy umiejscowione w czasie.

Istnieje wiele metod badania stanu obecnego. W najprostszy sposób coach może to zrobić za pomocą rozmowy, czyli zadając pytania. Może także wykorzystać różnego rodzaju narzędzia coachingowe, między innymi koło życia.

Jeżeli czasami potrzebujesz sprawdzone narzędzie do badania stanu obecnego polecam „Mapę życia”.  Metoda bazuje na połączeniu metafory i rysunku a służy do badania stanu obecnego na początku sesji (procesu). Pozwala na uporządkowanie i opisanie za pomocą obrazu aktualnej sytuacji klienta. To bardzo dobry punkt wyjścia do sformułowania celu. Narzędzie jest szczególnie użyteczne w sytuacjach, kiedy coachee ma kłopot z opisem i uporządkowaniem aktualnej sytuacji.

Narzędzie jest bardzo proste, a może dostarczyć wiele cennych informacji oraz daje możliwość pogłębiania stanu obecnego, na ile to oczywiście będzie potrzebne. Poniżej instrukcja:

„Mapa życia”

1. Poproś aby coachee narysował na kartce A4 duży kształt wymyślonego „kontynentu”, który będzie obrazował jej/jego aktualną sytuację życiową. Można także zawęzić badanie stanu obecnego do jednego obszaru, na przykład pracy.
2. Poproś coachee o wymienienie od 5 do 8 kluczowych obszarów w jej/jego życiu (rodzina, praca, sport, pieniądze itp.). To będą „państwa”, które za chwilę naniesie na mapę.
3. Teraz klient dzieli kontynent na tyle części ile wymienił obszarów, ale w taki sposób, żeby powierzchnia każdej z części odpowiadała temu jak ważny to obszar w jej/jego aktualnej sytuacji (oprócz zajmowanego obszaru warto zwrócić uwagę, które państwa ze sobą sąsiadują).
4. W dalszej kolejności klient nanosi na mapę „stolice” i główne „miasta”, nazywając je od nazw/imion istotnych „elementów” (np. w rodzinie mąż może być stolicą, a dzieci głównymi miastami lub odwrotnie).
5. Później prosimy o narysowanie dróg, które symbolizują połączenia między poszczególnymi elementami mapy. Które miasta są, a które jeszcze/już nie są ze sobą skomunikowane? Gdzie jakość dróg pozostawia wiele do życzenia? Które połączenia między narysowanymi miejscowościami powinny się pojawić w najbliższym czasie?
6. Omawiając zwróć uwagę które państwa współpracują, a które mają konflikty (oczywiście nie chodzi tylko o konflikty między ludźmi)? Jak coachee widzi z tej perspektywy swoje życie? Może zapisać swoje refleksje. Przechodząc do formułowania celu możesz zapytać: co coachee potrzebuje zmienić na mapie, żeby była bardziej zgodna z oczekiwaniami?

Jeżeli „Mapa życia” okaże się ważnym element sesji, możesz także zaproponować klientowi jako zadanie rozwojowe, porozmawianie na temat wniosków i refleksji z kimś bliskim.

Rafał Nykiel