Często mówiąc o coachingu wykorzystujemy metaforę lustra. Klient może się przejrzeć w „oczach” coacha i zobaczyć jak funkcjonuje i co potrzebuje zmienić, a także czy warto. To nie bierze się znikąd, ponieważ kilka narzędzi wykorzystywanych na sesji pozwalaja nam na uzyskanie efektu lustra. A jednym z ważniejszych w tym obszarze są odzwierciedlenia, stąd też prawdopodobnie porównanie do przeglądania się. 

Jest to technika używana głównie przez psychoterapeutów, ale oczywiście także coachów, która pomaga klientom lepiej zrozumieć i rozważyć swoje myśli i uczucia. Polega na umiejętnym powtarzaniu całości lub pewnych części wypowiedzi, co w efekcie pozwala na lepsze zrozumienie własnych myśli i emocji coachee.

Co nam daje odzwierciedlanie na sesji:

1. Pozwala usłyszeć klientowi siebie bardziej – ponieważ rejestrujemy tylko część naszych myśli, wypowiadając je nadjemy im mocy i porządkujemy, a ich usłyszenie dodatkowo wzmacnia te procesy. 
2. Pomaga uzyskać wglądy: pozwala dostrzec wzorce myślowe lub emocjonalne, które były niejasne lub nieuświadomione.
3. Zwiększa poczucie akceptacji: Daje poczucia bycia wysłuchanym
4. Poprawia klarowność: Pomaga zrozumieć i uporządkować coachee własne myśli i emocje.
5. Tworzy lepsze relacje: coach komunikuje, że słyszy i w pewnym stopniu rozumie sytuację coachee co buduje zaufanie i wzmacnia relację coachingową.
6. Redukuje napięcie emocjonalne: usłyszenie swoich myśli wypowiedzianych przez kogoś innego pomaga spojrzeć na swoją sytuację z nowej perspektywy i zmniejszyć napięcie emocjonalne.

Co możemy odzwierciedlać

Słuchając coachee możemy zwracać uwagę na różne aspekty tego co mówi. Tu nie mogę się oprzeć i wspomnieć starej animacji „Wilk i zając”, gdzie para bohaterów odwiedziła gabinet luster. Każde ze zwierciadeł zniekształcało inny fragment ciała. Podobnie działają odzwierciedlenia. Na przykład możemy zaakcentować ogólną treść, skierować uwagę na aspekt emocjonalny lub możliwe ukryte znaczenia.  Możemy to pokazać na przykładzie hipotetycznej wypowiedzi coachee:

Ostatnio mam słaby okres w pracy, zbyt dużo się dzieje. Doszły dwa kolejne projekty i to mnie przytłacza i złości. Zwyczajnie nie ogarniam i boję się, że to się w końcu wyda i szef się dowie jak jest naprawdę.

Emocje: Wybieramy  uczuciowy aspekt wypowiedzi: Czujesz się przytłoczona i zła, a niekiedy pojawia się też lęk… Tu zawieszamy głos, bo nie jest to parafraza, ani pytanie. Zatem zwykle ta chwila pauzy po odzwierciedleniu uruchamia naszego klienta do dalszej i głębszej eksploracji tematu.

Treść: Koncentrujemy się na powtórzeniu głównego nurtu wypowiedzi: Jesteś teraz w takiej sytuacji w pracy, że nadmiar obowiązków  cię przytłacza, a zależy ci na dobrym wykonywaniu swoich obowiązków.

Znaczenie: Staramy się uchwycić głębsze znaczenie lub ukryte przesłanie w wypowiedzi coachee: To jak jesteś postrzegana w pracy jest dla ciebie bardzo ważne i zależy ci na opinii współpracowników i szefa…

Jakie mogą być możliwe efekty odzwierciedlania?

• Rozpoznawanie zniekształceń poznawczych, dzięki którym zwiększa się świadomość nieużytecznych wzorców myślowych, takie jak katastrofizacja czy myślenie dychotomiczne.
• Zmiana przekonań , gdzie w pierwszej kolejności klient staje się ich bardziej świadomy, a dzięki temu łatwiej je transformować. 
• Alternatywne sposoby postrzegania rzeczywistości, pozwalające na wprowadzenie nowych, bardziej adaptacyjnych sposobów myślenia, a w konsekwencji także zachowania.

Dzięki odzwierciedleniom mamy możliwość nadania sesji bardziej naturalnego toku, niż tylko pytania, których zadawanie może czasami być odbierane jako „przesłuchanie”, szczególnie kiedy coach ma mniejsze doświadczenie, albo używa niewłaściwego tonu głosu lub nie poświęcił energii na zbudowanie odpowiedniej relacji coachingowej. 

Rafał Nykiel