Jak wiadomo wsparcie w zmianie przekonań jest jednym z ważniejszych etapów każdego procesu coachingu. Dzięki temu nasz coachee ma dużo większe szanse na wprowadzenie trwałych zmian w życiu, a dzięki temu także realizację celów. Zwykle dość trudno poradzić sobie samodzielnie ze zmianą przekonań, choć jest to oczywiście możliwe.

Można powiedzieć, że każdy człowiek zmienia przekonania przez całe życie, tylko nie mamy tego świadomości i dokonuje się to dość przypadkowo i chaotycznie. Jednakże w procesie coachingu potrzebna jest zmiana służąca do realizacji celu procesu. Pierwszym krokiem zmiany przekonań powinna być oczywiście ich identyfikacja.

Jak zatem ułatwić sobie i klientowi wydobycie i uświadomienie przekonań, które utrudniają realizację celu? Metod jest oczywiście wiele, ale teraz chciałem skoncentrować się na technice powszechnie wykorzystywanej w Terapii Poznawczo Behawioralnej, a bardzo użytecznej także w coachingu. Mam tu na myśli technikę strzałki w dół.  

Jest to narzędzie użyteczne do identyfikowania i badania przekonań i nieużytecznych myśli (w CBT zwanych NAM, czyli Negatywnych Automatycznych Myśli) , które leżą u podstaw nieprzyjemnych emocji, nieużytecznych zachowań, często też nawyków, które chcemy zmienić.

Jak wykorzystać na sesji technikę strzałki w dół?

1. Proces rozpoczynamy od myśli nazwanych przez coachee, które spontanicznie ujawnia (możesz też dopytać) kiedy opowiada o trudnej sytuacji. Na początek możesz zająć się jedną myślą. Dzięki temu proces będzie dużo bardziej uporządkowany.
2. Kolejne kroki związane są z zadawaniem pytań o konsekwencje i znaczenia tych myśli. Stąd też nazwa „strzałka w dół” ponieważ w kolejnych pytaniach odnosimy się do treści zawartych w poprzedniej odpowiedzi. I tak schodzimy coraz głębiej krok po kroku, Na przykład, jeśli ktoś ujawnia myśl: „Nie skończyłem projektu w zakładanym czasie, to oznacza, że jestem loser’em”, możesz zapytać:

1. • „Co to dla ciebie oznacza, że jesteś loser’em?”
   • „Co czujesz kiedy tak siebie nazywasz?”
   • „Jakie to ma dla ciebie konsekwencje w codziennym życiu?”

      Inne pytania są oczywiście możliwe, tylko pamiętaj o intencji szukania głębszych znaczeń.

1. Zadając kolejne pytania odkrywające głębsze poziomy znaczeń, coachee dociera do coraz głębszych przekonań, które mogą być źródłem nieużytecznych myśli. Zwykle pomaga to zrozumieć, jakie przekonania ma o sobie i otaczającym świecie.
2. Dzięki temu możemy przejść do ostatniego kroku, czyli wsparcia coachee w zmianie ograniczających przekonań. Możesz teraz zastosować dowolną technikę aby pomóc klientowi transformować które są nieadekwatne lub szkodliwe, oraz zastąpienie ich bardziej realistycznymi i wspierającymi.

Przykładowy przebieg zastosowania tego narzędzia może dać następujący rezultat.   Kiedy nasz klient ma z niewiadomych przyczyn, trudności z wykonaniem zadań potrzebnych do przygotowana ważnej prezentacji. Możemy dopytać: Jakie ma to dla niego znaczenie? Kolejną odpowiedzią może być: że jeśli prezentacja zakończy się porażką, klient straci twarz jako szef zespołu. Jakie to z kolei ma znaczenie? Poniżej kolejnej strzałki w dół może znajdować się odpowiedź, że oznaczałoby to znaczne utrudnienie w osiągnięciu celów zespołu. Poniżej można dotrzeć do ważnej myśli, przekonania, że nasz klient zostanie pociągnięty do odpowiedzialności i że nie nadaje się do zarządzania zespołem, ponieważ ma za małe kwalifikacje i doświadczenie.  

Tak, to prawda, coachom ICC to narzędzie może kojarzyć się z innymi o podobnym schemacie, których uczymy się na szkoleniu. Rzeczywiście schemat pracy jest zbliżony. Zatem podobieństwa nie są przypadkowe.

Głównymi zaletami tej techniki jest to, że jest to bardzo proste, ale równocześnie  niezwykle skuteczne narzędzie, które dociera do ważnych znaczeń i przekonań w dość krótkim czasie. To z kolei oznacza, że coach może zacząć wspierać klienta zmierzyć się z jego głównymi problemami na stosunkowo wczesnym etapie procesu, niezależnie od głównego tematu sesji.

Technika ta jest często stosowana w celach terapeutycznych (CBT), ale także w coachingu, ale dodatkowo można ją również wykorzystać w codziennym życiu jako narzędzie do rozwoju osobistego. Wtedy warto skorzystać z gotowego arkusza lub chociaż zapisywać swoje odpowiedzi. To znacznie uporządkuje wykorzystanie narzędzia.

Rafał Nykiel