Skip to content

Interwencja kryzysowa a coaching

Kontynuując temat rozpoczęty w styczniu, a dotyczący kryzysów psychologicznych, tym razem mam pomysł na porównanie dwóch pozornie niezwiązanych ze sobą dziedzin czyli właśnie interwencji kryzysowej i coachingu (dodamy do tego jeszcze psychoterapię). Pozornie, bo jednak wiele podobieństw możemy odnaleźć w takim nieco karkołomnym porównaniu.

Interwencja kryzysowa

Jest to pewna sekwencja czynności skierowanych na konkretny problem, polegających na indywidualnym wsparciu klientów (niekiedy także grup) którzy znaleźli się w trudnej sytuacji. Praca interwenta ma charakter doraźny i krótkotrwały i trwa do trzech miesięcy lub od 5 do 10 spotkań (zwykle proponowana jest jedna sesja w tygodniu).  Jej głównym celem jest wsparcie klienta w powrocie do stanu równowagi sprzed kryzysowych wydarzeń. Osoby szukające tego typu pomocy czują się bezradne i bezbronne. W danym momencie życia nie widzą jakichkolwiek możliwości żeby uporać się z negatywnymi skutkami sytuacji która wywołała ten wielopoziomowy kryzys (emocjonalny, poznawczy i biofizjologiczny). Zazwyczaj, osoby te dopóki to było możliwe, starały się sobie poradzić z trudną sytuacją, ale ich metody i działania okazały się nie wystarczająco skuteczne. Mogą pojawić się wtedy myśli typu: „chyba sobie nie poradzę, nie wiem co zrobić, to mnie przerasta”. Takie osoby  najczęściej mają silne poczucie, że nie posiadają dostępu do swoich zasobów poznawczych, emocjonalnych i społecznych, a przede wszystkim do tego aby w danej sytuacji poradzić sobie z skutkami kryzysu[1].

Porównując w bardzo dużym skrócie metody pracy w psychoterapii i interwencji kryzysowej możemy wyróżnić dwa podstawowe modele:

W psychoterapii, która jest wsparciem dużo szerszym i długotrwałym (w porównaniu do interwencji kryzysowej) stosujemy model patogenetyczny. Polega on na tym, że klient odszukuje mechanizmy leżące u podłoża aktualnych nieakceptowanych reakcji, czyli takie, które w przeszłości doprowadziły do aktualnych rezultatów – stanu obecnego. Natomiast w interwencji kryzysowej klient przychodzi z konkretnym problemem, którego pochodzenie jest znane – to sytuacja kryzysowa i wszelkie skutki zmagania się z nią. W interwencji kryzysowej koncentrujemy się tylko na tej konkretnej sytuacji i jej konsekwencjom. Dlatego najbardziej efektywne jest podejście salutogenetyczne. które, polega na skierowaniu wysiłków na możliwie szybkie znalezienie, a właściwie uświadomienie zasobów, które posiada klient, a z powodu sytuacji kryzysowej tej chwili ich nie widzi i nie ma do nich dostępu. Chodzi o to, aby doprowadzić do takiej sytuacji żeby klient zniwelował niekorzystne konsekwencje kryzysu.

Natomiast coaching, podobnie jak interwencja kryzysowa opiera się na modelu salutogenetycznym i trwa dość krótko jako proces, do około pół roku. Zbliżone mogą być także metody pracy, choć zależy to od podejścia i doświadczeń samego coacha. Natomiast różnica polega na braku dyrektywności, coach nie podpowiada i nie przejmuje inicjatywy, dając możliwości na samodzielne odkrywanie zasobów przez klienta (zwiększanie poziomu świadomości i przejmowanie odpowiedzialności), ale także na punkcie wyjścia. W interwencji jest to silnie stresujące wydarzenie, które wywołuje kryzys a w coachingu potrzeba rozwoju, zmiany, doskonalenia się. Zdarzają się oczywiście przypadki niewielkich kryzysów jako moment rozpoczęcia coachingu, ale są to zawsze sytuacje o niewielkim nasileniu. Na przykład podjęcie decyzji o zmianie pracy, zwiększenie osobistej skuteczności jako menadżera czy poprawa skuteczności zarządzania sobą w czasie.

Interwencja kryzysowa jest prowadzona, aby w przyszłości klient nie musiał uczestniczyć w procesie psychoterapii, żeby na bieżąco poradzić sobie z negatywnym skutkami kryzysu.

 

Ogólne założenia prowadzenia interwencji kryzysowej

Przyjrzyjmy się nieco dokładniej podstawowym założeniom będącym podstawą współczesnego podejścia do wspierania osób będących w kryzysie[2]:

  1. Kryzysy traktujemy jako normalną reakcję na wydarzenia krytyczne

Każdy człowiek może doświadczyć kryzysu związanego z przeżywaniem trudnych i traumatycznych sytuacji. Dlatego klienci powinni usłyszeć, że ich reakcja jest naturalna, ponieważ spotkało ich coś bardzo trudnego.

  1. Kluczowe jest uruchomienie zasobów własnych klienta

Skuteczność i szybkość powrotu do równowagi jest w dużej mierze zależna od odzyskania dostępu klienta do własnych zasobów. Chodzi o takie prowadzenie procesu, aby klient mógł samodzielnie odblokować dostęp do swoich zasobów i wykorzystać je do pracy nad powrotem do stanu równowagi.

  1. Największy skutek odnoszą oddziaływania wielotorowe, czyli psychologiczne, medyczne czy środowiskowe

W kryzysowej sytuacji czasami potrzebne jest coś więcej niż sama rozmowa, która oczywiście stanowi trzon pracy interwenta. W wielu sytuacjach potrzebna może być pomoc (konsultacja) ze specjalistami z innych dziedzin, takich jak psychiatra, psychoterapeuta czy lekarz. Niebagatelną rolę odgrywa też wsparcie środowiskowe: rodzina, przyjaciele czy bliskie osoby z pracy.

  1. Kluczowe jest skuteczne wsparcie, a nie „czystość” metody, dlatego obowiązuje podejście eklektyczne – każdy środek wsparcia, o ile jest użyteczny może zostać wykorzystany.

W związku z tym, że czas pełni ważną rolę w procesie udzielania wsparcia kryzysowego, ważne jest aby klient otrzymał wsparcie możliwe szybko i skutecznie, dlatego metody pracy są zwykle eklektyczne. Korzystamy z różnych modalności, szkół i koncepcji psychologicznych, tak aby efekt był możliwie szybki.

  1. Proces interwenci kryzysowej to relacja między osobą w kryzysie i odpowiedzialną, profesjonalną zaangażowaną osobą udzielającą wsparcia

Od jakości relacji interpersonalnej będzie zależał poziom otwartości i zaufania klienta, a w konsekwencji także (do pewnego stopnia) skuteczność całego procesu. Umiejętność dotarcia do pewnych specyficznych grup czy środowisk (młodzież lub subkultury) może być kluczowe w procesie niesienia wsparcia.

  1. Zaangażowanie się w interwencję kryzysową wymaga wcześniejszych rozstrzygnięć aksjologicznych

Bardzo często cały proces przechodzenia przez kryzys będzie się wiązał z przewartościowaniem swojego życia lub pewnych jego obszarów. Kiedy mamy do czynienia z żałobą, przewlekłą chorobą lub utratą pracy po wielu latach, klienci potrzebują ponownie przyjrzeć się temu co jest dla nich ważne w życiu i może zmienić hierarchię wartości lub redefiniować niektóre z pojęć.

Rafał Nykiel

[1] Podcast: Interwencja kryzysowa – na czym polega? dr hab. Elżbieta Zdankiewcz-Scigała, Joanna Gutral

[2] „Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych” Dorota Kubacka – Jasiecka

Back To Top